Ukurasa wa kwanza
Utangulizi Chagua lugha Maswali ya ufahamu Mazoezi Zoezi dogoMaana katika sarufi Piga chapa
Tendo Majina Badala ya jina Neno la sifa Kielezi Maneno ya uhusiano Maneno unganishi Mpangilio wa maneno
Ubainisho   Kwenda sawa   Kinyume   Maneno yenye maana ndogo   Sehemu ya elekezo dhahiri   Sehemu ya mafumbo   Sehemu ya neno la sifa   Sehemu ya neno elezi    

8  Mpangilio wa maneno

8.2 Upinduaji wa mpangilio wa maneno

Zaidi ya mpangilio wa maneno wa moja kwa moja kunakuwa na upinduaji wa mpangilio wa maneno. Kwenye fungu la maneno ambako kuna upinduaji wa mpangilio wa maneno huja somo la taarifa (o) kabla ya somo kamili (x).

Kuna upinduaji wa mpangilio wa maneno katika swali, na kama fungu la maneno linaanza na somo lingine zaidi ya somo kamili kwa mfano wakati au mahali maalum (ang. 8.4, 8.5, 8.7).

Maswali:

Sover manden?   Mwanamume amelala?
o x   x o

Spiser han?   Anakula?
o x   xo

Ulinganisho:
Kwa kiswahili hakuna upinduaji wa mpangilio wa maneno kwenye maswali. Swali hufanyika kwa kupandisha sauti juu.

Wakati kwenye mpangilio wa maneno wa moja kwa moja:

Jeg besøgte min tante i går.   Nilimtembelea shangazi yangu jana.
x o         x o    

kwa upinduaji wa mpangilio wa maneno:

I går besøgte jeg min tante.   Jana nilimtembelea shangazi yangu.
    o x     o x  

Mahali kwenye mpangilio wa maneno wa moja kwa moja:

Jens bor i Sverige.   Jens anaishi Sweden.
x o       x o  

kwa upinduaji wa mpangilio wa maneno:

I Sverige bor Jens.   Jens anaishi Sweden.
    o x   x o  

Wakati wa kutumia majina ya kuuliza, jina la kuuliza kila wakati linakuja mwanzoni mwa fungu la maneno, na somo la taarifa (o) linakuja baadaye.

Majina ya kuuliza ni: hvem, hvad, hvor, hvornår, hvilken/hvilket/hvilke, hvor længe, hvordan, hvorfor, hvis.

Hanne bor i København.   Hanne anaishi København.
x o       x o

 


Hvor bor Hanne?   Hanne  anaishi wapi?
  o x   x o  

Peter spiser kage.   Peter anakula keki.
x o   x o

Hvem spiser kage?   Nani anakula

keki?

x o   x o

Peter spiser kage.   Peter anakula keki.
x o   x o

Hvad spiser Peter?   Peter anakula nini?
o x   x o

Kwenye upinduaji wa mpangilio wa maneno, ambako kuna matendo mawili kwenye fungu la maneno, somo kamili lazima lisimame katikati ya matendo hayo mawili.

torsdag skal jeg rejse til København.
    o1 x o2    

Alhamisi ni lazima nisafiri kwenda København.
  o1 x o2    

Ulinganisho:
Kwa kiswahili hakuna upinduaji  wa mpangilio wa maneno hata kama wakati au mahali huja kwanza kwenye fungu la maneno.

Maswali ya ufahamu

8 Ordstilling

8.2 Omvendt ordstilling

Udover ligefrem ordstilling, findes omvendt ordstilling. I sætninger med omvendt ordstilling kommer udsagnsleddet (o) før grundleddet (x).

Der er omvendt ordstilling i spørgsmål, og hvis sætningen begynder med et andet led end grundleddet for eksempel en tid eller stedsangivelse (se 8.4, 8.5 og 8.7).

Spørgsmål:

Sover manden?      
o x      

Spiser han?    
o x    

Tid ved ligefrem ordstilling:

Jeg besøgte min tante i går.
x o    

– ved omvendt ordstilling:

I går besøgte jeg min tante.
    o x

Sted ved ligefrem ordstilling:

Jens bor i Sverige.
x o    

– ved omvendt ordstilling:

I Sverige bor Jens.
    o x

Når man bruger spørgeord, kommer spørgeordet altid i begyndelsen af sætningen, og udsagnsleddet (o) kommer bagefter.

Spørgeord er: hvem, hvad, hvor, hvornår, hvilken/hvilket/hvilke, hvor længe, hvordan, hvorfor, hvis.

Hanne bor i København.
x o    

Hvor bor Hanne?
  o x

Peter spiser kage.
x o

Hvem spiser kage?
x o

Peter spiser kage.
x o

Hvad spiser Peter?
  o x

I omvendt ordstilling, hvor der er to udsagnsord i sætningen, skal grundleddet stå mellem de to udsagnsord.

torsdag skal jeg rejse til København.
    o1 x o2    

Forståelses-spørgsmål Øvelser Sammenligninger