AÇIKLAMALAR

Cümle kuruluşu

Bir cümle bir dizi ögelerden oluşur.

Jeg kom til Danmark sammen med min mand.

Ben Danimarka’ya kocam ile geldim.

Asağıdaki çesitli ögeleri inceleyeceğiz.

Yüklem

Genellikle her zaman bir cümlede bir yüklem vardır. Cümledeki çeşitli ögeleri bulunulacağı zaman önce yüklem bulunur. Yüklem bir veya birden fazla fiilden oluşur (1. Bölüm). Yüklem bir olayı ve zamanı kapsar.

Çesitli kelimelerin önüne ben koyarak, hangisinin yüklem oldugunu duyarız.

(jeg jeg) (jeg kom) (jeg til) v.b.

cevab: kom fiil’dir

Yüklem sembolü: o’dur.

Özne

Hemen hemen bütün cümlelerde bir özne vardır. Özne yüklemin tarif ettigi mevzuuyu tatbik eden şahıs veya cisimdir /eşyadır. Özne, bir şahıs isminden veya bir isim sözcüğünden (2. Bölüm), bir zamirden (3. Bölüm), bir sıfatdan (4. Bölüm) veya bir bütün cümleden oluşabilir.

Özne, kim veya ne ve fiil ile soru sorularak bulunur.

Hvem kom? Kim geldi?
Svar: jeg Cevap: ben

Ben öznedir. Öznenin sembolü: x’ dir.

Nesne

Nesne, yüklemin gösterdiği işten, durumdan etkilenen isim veya isim türü sözcüktür. Nesne birden fazla sözcüklerden oluşabilir (8. Bölüm).
Nesne bulunacağı zaman, kim veya ne, yüklem ve özne ile soru sorulur.

Hvem kom jeg til Danmark med? Ben Danimarkaya kiminle geldim?
Svar: min mand cevap: kocam ile

Zaman- ve yer bildirimi ve edatlar

Çoğu cümlelerde zaman ve yer bildirimi bulunur.

Jeg kom til Danmark sammen med min mand. Ben kocam ile beraber Danimarkaya geldim.

Danimarkaya yer bildirimidir. Zaman- ve yer bildirimine edat’da denilebilir. Çünkü burada bir edat ile başlanılmıştır (6. Bölüm). Bunun yanında ile beraber’de bir edat dır.

Özneyi tamamlayıcı tümleçler

Özneyi tamamlayıcı tümleçler özneyi daha detaylı ve yakından açıklarlar.

Jeg hedder Maria. Benim ismim Maria.

Være, blive, hedde ve kaldes fiillerinden sonra gelen öge özneyi tamamlayıcı tümleç konumundadır. Bu tür tümleçlerin sembolü Ä dür.

Dolaylı nesne

Dolaylı nesne cümle içerisinde bir şeyin kimin için yapıldığını belirten öge parçasıdır. Eğer cümle içerisinde dolaysız nesne var ise bir tane dolaylı nesne bulunmaktadır.

Han gav hende en blomst. O ona bir çiçek verdi.

Dolaylı nesne, kim veya ne, yüklem, özne ve dolaysız nesne ile soru sorularak bulunur.

Hvem gav han en blomst?

O kime bir çiçek verdi?
Svar: hende cevap: ona

Edat ögesi çoğu zaman dolaylı nesne yerine kullanılır.

Han gav en blomst til hende.

Yardımcı fiiller

Bazı fiillerin bir hareketi anlatmaktan başka bir görevi bulun-mak-tadır. Bunlara yardımcı fiil denmektedir. Bunlar şunlardır have, være, blive, ville, skulle ve få. Yardımcı fiiller başka bir fiil ile beraber başka bir zamanı oluştururlar.

Vi har sovet. Biz uyuduk.
Vi skal rejse i morgen. Biz yarın seyahat edecegiz.

Daha açıkcası 1. Bölümün 1.5, 1.6, 1.7 ve 1.8. paragraflarında açıklanmıştır.